BOEKSZ & FOTOGRAFIE
inspirerend & verrassend
Gewoon - Jan Koetze
Mijn naam is Jan Koetze en sinds een jaar of 15 hou ik me hobbymatig bezig met natuurfotografie. Mijn uitlaatklep en voor mij de manier om mijn drukke baan als ICT'er voor de Nederlandse overheid te ontvluchten.
Het is dan ook veel meer dan alleen maar fotograferen voor me. Ik ga op in alles om me heen en kan daarmee al het andere wat me op dat moment bezig houdt volledig los laten.
Ik hoop dat dit alles een beetje in mijn foto's is terug te zien. Veel plezier met het lezen van mijn blogs. Jan Koetze
Hieronder vind je een overzicht van mijn blogs. Klik op de afbeelding om de blog te lezen.
De reden voor veel fotografen om naar Helgoland te gaan zijn de broedende Jan van Genten en die van mij was niet anders. Het zijn werkelijk schitterende dieren met een spanwijdte van bijna twee meter die een heel interessant gedrag laten zien. Ze vechten, ze schreeuwen naar elkaar, ze paren, ze knuffelen en ze maken elkaar het hof met
zeewier en bloemetjes. Regelmatig keek ik er ook alleen maar naar zonder te fotograferen met een dikke glimlach op mijn gezicht, erg leuk om te zien hoe deze dieren zich gedragen.
5. H E L G O L A N D
De reden voor veel fotografen om naar Helgoland te gaan zijn de broedende Jan van Genten en die van mij was niet anders. Het zijn werkelijk schitterende dieren met een spanwijdte van bijna twee meter die een heel interessant gedrag laten zien. Ze vechten, ze schreeuwen naar elkaar, ze paren, ze knuffelen en ze maken elkaar het hof met
zeewier en bloemetjes. Regelmatig keek ik er ook alleen maar naar zonder te fotograferen met een dikke glimlach op mijn gezicht, erg leuk om te zien hoe deze dieren zich gedragen.
Ieder jaar worden er gedurende de najaarsstormen ook voor de kust van Nederland Jan van Genten gemeld. Wonende aan de kust ben ik er dan ook vaak op uit gegaan om deze prachtige dieren te fotograferen. Het kwam echter nooit veel verder dan wat witte stipjes aan de horizon waarbij er heel soms één iets dichterbij kwam. En dat maakte dan al mijn hele dag goed. Maar op Helgoland is dit anders en toen mij in het najaar van 2022 werd gevraagd of ik mee wilde gaan hoefde ik dan ook niet lang na te denken. We boekten de reis en 5 juni 2023 was het dan eindelijk zover, vijf dagen Helgoland. Op de hoge kliffen zitten honderden zo niet duizenden dieren welke tot op slechts een paar meter afstand zijn te benaderen.
Grauwe Klauwier
De vliegbeelden kunnen werkelijk spectaculair zijn, de close-ups betoverend, maar let wel een lens met een vast brandpunt van 400mm of meer is geen goede keuze hier. De dieren zitten dichtbij en ook de aanvliegende dieren doen dit op een manier waarbij je alleen maar de laatste meters van de landing een foto kan maken. Mijn
weapon of choice was dan ook mijn 70-200mm F2.8 lens en dit bleek een perfecte keuze. De 500mm die ik bij me had bleef, bij het fotograferen van Jan van Genten althans, meestal in mijn rugzak.
Maar er is meer, veel meer. Meer dan ik in deze blog kan benoemen. Helgoland heeft meer te bieden dan alleen maar Jan van Genten. Tussen de broedende Jan van Genten nestelen ook duizenden zeekoeten. Ook weer een soort die ik voor onze kust alleen maar ken als een enkeling in winterkleed.
Zeekoet
En tussen deze duizenden Jan van Genten en Zeekoeten broeden ook soorten als Drieteenmeeuwen, Alken en Noordse stormvogels.
Noordse Stormvogel
En vergeet vooral niet het schitterende nabij gelegen eilandje Düne. Op Düne heerst een andere dynamiek met andere mogelijkheden zoals bijvoorbeeld tientallen zeehonden en stranden waar je een laag standpunt in kan nemen voor mooie soorten als bontbekplevieren.
Bontbekplevier
Het zijn twee bijzondere eilanden welke in de tweede wereldoorlog (1940-1945) strategisch gezien van groot belang waren voor de Duitsers. Helgoland heeft dan ook een donker verleden wat dat betreft. Een eenvoudige zoekopdracht op het internet kan je er veel over vertellen. Gelukkig is daar niets meer van terug te vinden en kwam alles op me over als vriendelijk, fleurig, beleefd, opgeruimd en netjes. Erg positief dus.
Toch is ook een wat minder positief geluid. Tenminste, dat is een beetje hoe je het bekijkt. In voorgaande jaren waren er veel en veel meer dieren. De huidige populatie is nog niet 25% van wat het ooit was zo is me verteld. De vogelgriep heeft flink huisgehouden onder deze dieren maar toch is er hoop. Sommige dieren hebben gevlekte of zelfs zwarte ogen. Dit zijn dieren die de vogelgriep hebben overleefd. Dat kan dus ook en ik zie dat als een zeer positief iets. De hoop is nu dat deze dieren resistent zijn geworden voor de vogelgriep en deze resistentie ook doorgeven aan hun nakomelingen. En zo kan misschien de vogelgriep net als dat andere vervelende virus snel weer slechts een herinnering worden. Een positieve en hoopvolle gedachte.
Kwikstaart
3. S P R I N G S T A A R T J E S
... Vast staat dat licht het meest belangrijke component is. Zelfs het meest onooglijke blad veranderd bij mooi licht in een maanlandschap ...
Globale opwarming, wereldwijde pandemie, wereldwijde demonstraties, enzovoort, enzovoort. Het gaat maar door en door. Begin er als eenvoudige simpele ziel maar eens aan. Niet te doen gewoon. Net wanneer je het gescheiden afval op orde hebt en weet hoe je slimme energiemeter werkt lees je ergens dat er weer een olietanker is gestrand, duizenden liters ruwe olie de natuur in lekken, en zakt de moed je weer in de schoenen. Alsof jij en jouw handelen er dan ook nog maar iets toe doet. En dan heb ik het niet eens over dat virus wat ons inmiddels al weer zo lang in zijn greep houd en dat voorlopig nog wel zal blijven doen ook. Je komt er gewoon niet uit, ik niet tenminste.
.jpg)
Ik vermoed dat ik juist daarom zo verloren kan gaan in het creëren van kleine surrealistische landschapjes. Daar ben ik de maker en er is niet veel voor nodig, ik kan het heerlijk doen in mijn eigen tuin en hobbykamer zonder last te hebben van al die wereldwijde ellende. Nou ja, zure regen zou roet in het eten kunnen gooien maar dat lijkt vooral iets van de jaren 80 van de vorige eeuw te zijn geweest. Het is niet dat ik er mijn kop er voor in het zand steek maar dit is wel mijn escape, mijn manier van ‘even niet nu’.
_JPG.jpg)
Hoofdrolspelers in dit alles zijn natuurlijk springstaartjes maar dat is niet eens echt noodzakelijk. Een klein slakje of spinnetje kan net zo goed de hoofdrolspeler zijn in mijn fantasiewereld maar voor deze blog ga ik even uit van springstaartjes. Maar mocht het je dus niet lukken om springstaartjes te vinden wees dan vooral creatief, het boeit allemaal niet zo heel erg veel. Het gaat voor mij altijd om het geheel en nooit om dat ene diertje. Juist daarom maak ik bewust geen gebruik van super macro lenzen of tussenringen. Ik heb beide maar gebruik ze nooit. Mijn oude vertrouwde sigma 105mm f/2.8 1:1 macro lens voldoet prima. Dit geeft me een mooi overzicht over het geheel zonder al te veel de focus op het diertje te leggen. Verder je diafragma lekker open voor een mooi soft beeld, manual focus, ISO niet te gek zonder een al te lange sluitertijd te hoeven hebben en verder gewoon vanuit de hand.
_JPG.jpg)
.jpg)
Licht is alles. Daar kan ik heel kort over zijn. Voor ik begin met het zoeken van springstaartjes stel ik eerst mijn setup op. Dit is een eenvoudig doorzichtig plexiglas bakje met water waar wat blaadjes in drijven. De keuze van de blaadjes bepaald al voor een groot deel hoe het eindresultaat er uit zal zien. Veel reliëf in het blad of juist niet, welke kleur, droog of juist nat, allemaal keuzes die ik vooraf maak en welke voor een heel groot deel bepalend zijn voor het eindresultaat. Persoonlijk geef ik de voorkeur aan uitsluitend natuurlijke materialen zoals blad of hout maar je kan van alles gebruiken natuurlijk. Eenmaal naar wens positioneer ik wat eenvoudige maar sterke LED lampen op een dusdanige manier dat mijn wereldjes ontstaan.
.jpg)
Vast staat dat licht het meest belangrijke component is. Zelfs het meest onooglijke blad veranderd bij mooi licht in een maanlandschap. Een super handig attribuut in dit alles is een draaiplateau. Je weet wel, zo’n ding die gebruikt wordt om taarten te verfraaien. Door het plexiglas bakje hier op te plaatsen kun je het alle kanten op draaien zonder iets te hoeven verstoren. Echt erg handig want springstaartjes kunnen alle kanten op rennen en doen dat bijna altijd van je af. Maar ook om te spelen met het licht is dit erg handig. Zoals in alles is het ook hier dat oefening kunst baart. Je zal gewoon even moeten kijken wat voor jou het beste werkt en met welk resultaat je het meest tevreden bent.
.jpg)
En dan het vangen van de diertjes. Ik gebruik hiervoor een grote plastic box waar ik een paar handen bladeren in gooi. Springstaartjes houden van donkere vochtige plekken, daar moet je dus zijn. Tussen droge bladeren ga je ze niet vinden. Ik vind ze meestal dicht bij de grond. Eenmaal in de box kan je kijken wat de vangst is. Niet zelden rennen er tientallen springstaartjes in paniek heen en weer. Ik realiseer me dat dit een stuk makkelijker is wanneer je in het bezit bent van een tuin. Mijn setup is binnen in mijn hobbykamer, ik neem alles mee naar binnen en zoek daar de springstaartjes uit. Maar zelfs als je geen tuin hebt werkt dit uiteraard. Gewoon een paar flinke handen in een box, kijken of de vangst goed is, en meenemen naar daar waar je setup ook is. Let wel, hoe nietig ook, een springstaartje is een leven wezentje wat met respect behandeld dient te worden. Eenmaal klaar is het dan ook zaak de bladeren weer keurig daar te deponeren waar ze vandaan kwamen.
.jpg)
Ik doe bijna niets in de nabewerking. Hooguit rommel ik wat met het wit-balans of haal ik sommige kleuren wat meer op. Maar nooit echt veel hoewel je dat wellicht zou denken. Licht en het diafragma laten mijn wereldjes ontstaan.
_JPG.jpg)
Zoals in het begin gezegd is dit voor mij een prima manier om me even af te sluiten van de waanzin waar we in leven. Ik kan echt genieten van het moment wanneer het buiten donker en grijs is en ik in mijn hobbykamer kleine droomwereldjes aan het creëren ben. Alles is dan lekker ver weg en voor mij telt dan op dat moment alleen maar datgene wat ik door mijn camera zie.
_JPG.jpg)
2. V I S D I E F JE S
... bedacht ik me dat hun gedrag niet heel erg afweek van ons menselijke drukke gedrag ...
Wonende in een grote stad kan ik genieten van het observeren van mensen. Gewoon ergens op een terras zitten en onder het genot van een cappuccino genieten van alles en iedereen om me heen en wat ze allemaal doen.
De innig verstrengelde geliefden die elkaar gewoon niet los kunnen en vooral willen laten, een zwerver die probeert aan wat geld of eten te komen, het echtpaar wat elkaar ogenschijnlijk niets meer te vertellen heeft, een wat oudere keurig geklede heer die voortdurend op zijn horloge kijkt, een ietwat uitbundig gekleed groepje vrouwen van middelbare leeftijd die elkaar kennelijk sinds jaren weer zien, jongeren welke een taal zijn gaan praten die ik allang niet meer begrijp, het maakt niet uit. Ik geniet met volle teugen van dit alles.
De Eenling
De Bedelaar
Miscommunicatie
De Koopjesjager
De Luidruchtige Hangjongeren
De Tweeverdieners
Maar er is ook een kant aan me die hunkert naar rust en duidelijk grenzen en lijnen. Kaders zoals je wilt, ik heb ze nodig. En gelukkig vind ik dat terug in, zoals we dat dan noemen, de natuur. Daar heerst rust en balans. Daar is alles duidelijk.
Tenminste, zo lijkt het want toen ik wat maanden geleden in alle vroegte in de haven van Scheveningen een kolonie visdiefjes aan het fotograferen was bedacht ik me dat hun gedrag niet heel erg afweek van ons menselijke drukke gedrag. Ook daar zag ik geliefden die niet van elkaar zijde afweken, ook daar zag ik een dier bedelen om een prooi bij een ander dier, ook daar zag ik een koppel naast elkaar zitten die het weer goed probeerde te maken en ook daar een kakofonie tussen jonge dieren wat ze alleen maar zelf konden begrijpen.
De Geliefden
De dames en uiterlijke verzorging
Het is erg interessant om, zittende op de kade, zo’n groep te fotograferen en deze momentjes proberen vast te leggen. Een echte aanrader.
Goedmakertje
Eenzaam Heerschap
3. S C H A A M S O O R T E N
... toen ik ergens in het riet een klein bruin vogeltje zag.
... gelijk een guerrillastrijder sloop ik dichterbij en verdomd, baardmannetjes!
Ken je dat? Iemand vraagt je wat jouw schaamsoort is. Een schaamsoort. Het klinkt niet best, intieme vraag, beetje smerig eigenlijk zelfs wel. Maar gelukkig ligt het net iets anders maar toch, het blijft een naar onderwerp. Een schaamsoort wil binnen de vogelarij-schuine-streep-natuurfotografie iets zeggen als een soort die iedereen mooi heeft weten vast te leggen, welke best wel algemeen is en veel voorkomt, maar waar jij niet één redelijke foto van hebt kunnen maken. Misschien zelfs wel helemaal nooit een foto van hebt weten te maken. Dat is dus een schaamsoort. En een schaamsoort kan dus eigenlijk alles zijn. Een groene specht, een ijsvogel, een bosuil tot aan van mijn part een pimpelmees.
Ook ik had, en heb, natuurlijk een aantal schaamsoorten. Zo begin ik bij het zien van een geoorde fuut schichtig om me heen te kijken want gegarandeerd dat er iets gaat gebeuren. Een hond die in het water springt, een armada aan vriendelijk zwaaiende kanoërs die voorbij komen, een bal die met een sierlijke boog in het water land of een paar kinderen die spontaan besluiten te gaan zwemmen. Er is gewoon altijd wat op het moment dat ik geoorde futen zie, of beter gezegd zag want ze zijn altijd snel verdwenen. Wat ik ook doe, het gebeurt gewoon. Een geoorde fuut is voor mij dus duidelijk een schaamsoort.
Een ander schaamsoort waren baardmannetjes. Kilometers voor gereden en gelopen maar altijd, echt altijd, als ik aankwam op een locatie waren ze net weg. Op de parkeerplaats zag ik dan collega fotografen terugkeren terwijl ze tevreden op het display van hun camera het resultaat aan het bekijken waren. Maar wanneer ik dan eenmaal zelf in het veld was waren de baardmannetjes vertrokken. Vaak werd me dan nog iets verteld als “ze vliegen net weg maar ze hebben hier meer dan een uur gezeten, je bent net een paar minuten te laat….”.
Begin dit jaar kwam hier verandering in. Via waarneming.nl wist ik een locatie te vinden waar de hele week baardmannetjes waren gezien. Een dikke rietkraag langs een kilometers lang kanaal onder de rook van Rotterdam. Kon niet missen. Eenmaal ter plaatse was het weer als vanouds oftewel niets. Geen vogeltje te bekennen. Na kilometers lopen gaf ik het maar weer op en begon aan de weg terug. Het voordeel is dat wanneer je maar vaak genoeg achter het net vist je het ook niet meer heel erg gaat vinden. Dat heb ik dan tenminste, soort van berusting.
Ik was op nog maar een paar kilometer van mijn auto toen ik ergens in het riet een klein bruin vogeltje zag. En iets verder nog twee. Gelijk een guerrillastrijder sloop ik dichterbij en verdomd, baardmannetjes! Ik begon foto’s te maken. Eerst op 15 meter afstand, toen 10 meter en uiteindelijk op iets van 8 meter afstand. Voor mijn lens een perfecte afstand. En na alle kommer en kwel van alle voorgaande jaren zat het nu ineens allemaal mee. Het licht was perfect, de achtergrond en de omgeving schitterend en de vogeltjes zagen me niet eens staan en gingen verder met uitpluizen van rietpluimen op zoek naar zaden. Het gebeurt niet snel dat ik mijn geheugenkaartje vol schiet maar die dag schoot ik mijn hele kaart vol. Dagen mee bezig geweest om het een beetje te bekijken en nog steeds kijk ik er met veel plezier naar. Kortom, een schaamsoort minder. Deze heb ik binnen. Nu toch maar weer eens op zoek naar geoorde futen….
